Tak wygląda wewnątrz synagogi w bydgoskim Fordonie. Zobaczcie zdjęcia ze środka

Dzisiaj ten jeden z niewielu historycznych śladów, zwany Bożnicą, zawierający w swoich murach cząstki historii żydowskiej oraz pozostałości po niemieckiej kulturze, przez liczne zadłużenia znajduje się w rękach Urzędu Skarbowego. Ponieważ losy tej architektury są niepewne, powróćmy na chwilę do jej korzeni.

O to, żeby pamięć o historii i prawda przetrwały jak najdłużej, zadbało Stowarzyszenie Miłośników Starego Fordonu, z Damianem ‘’Amonem’’ Rączką na czele. To właśnie wiceprezes zarządu organizacji przeciwdziałającej degradacji dzielnicy, 13 maja br. zorganizował nocne zwiedzanie synagogi w ramach Europejskiej Nocy Muzeów 2023. W spotkaniu mógł uczestniczyć każdy. Zrealizowano cztery wejścia, trwające po 45 minut, kolejno o 19.00, 20.00, 21.00 i 22.00 .

Zobacz także: Kolejna licytacja synagogi w bydgoskim Fordonie. Można ją kupić jeszcze taniej!

Dla bydgoskich Żydów, synagoga położona przy centrum Fordonu, była najważniejszym miejscem życia. Świątynia wybudowana na przełomie XVIII/XIX wieku, w stylu klasycystycznym, posiada dwuskładowy dach, w związku z czym do 1879 roku, do momentu wybudowania obecnego Kościoła znajdującego się przy ulicy Sikorskiego, była najwyższym budynkiem w Fordonie. Posiadała pięć dużych okien na dłuższych ścianach, plus dwa na bocznej. Razem 12, co ściśle nawiązuje do Dwunastu Plemion Izraela.

>> ZOBACZ ZDJĘCIA <<

W budynku funkcjonowała rada ‘’kahał’’ gminy. Wchodząc do środka należało najpierw udać się do szatni. Zakładano w niej specjalną szatę liturgiczną, w rodzaju białego kaftana oraz ‘’tałes’’ – prostokątną chustę narzucaną na głowę. Był to warunek konieczny – żeby wejść do synagogi, trzeba było mieć nakrycie głowy. Podczas nabożeństwa czytano Torę (z hebr. Sefer Tora), która funkcjonowała wtedy nie w wersji książki, lecz zwoju (rodału) , czyli zbioru Pięciu Ksiąg Mojżeszowych, przepisywanych przez sofera – żyda uprawnionego do przepisywania świętych pism; na zwoju pergaminu.

Oprócz pastora i sefera czytającego Torę, podczas nabożeństw ważną rolę odgrywał kantor. Była to osoba odpowiedzialna za chór kościelny. Jego zadaniem, w przeciwieństwie do pastora, było nauczać Żydów liturgii poprzez śpiew.

Fordon był jednym z 8 (na 24 miasta na Kujawach) w którym pozwolono osiedlić się wyznawcom Jahve. W 1921 roku w Synagodze funkcjonowała szkoła żydowska. Budynek Synagogi posiadał również miejsce pełniące funkcję jadalni i sypialni.

Podczas zwiedzania synagogi w Starym Fordonie, Damian ‘’Amon’’ Rączka przybliżał również charakterystyczne elementy żydowskiej kultury. Poznaliśmy więc przedmioty które nieodłącznie towarzyszyły Żydom w ich codziennym życiu.

W synagodze otwarta jest wystawa wielu żydowskich pamiątek historycznych oraz przedmiotów codziennego użytku m. in. zbiór judaików, kamienie z cmentarza żydowskiego, siedmioramienny świecznik, drejdle – czworoboczny bączek z pojedynczą literą hebrajską po każdej stronie, niezbędny w tradycyjnej hebrajskiej grze hazardowej, uprawianej podczas święta Chanuka, upamiętniającego ponowne poświęcenie Świątyni Jerozolimskiej w 165 r p.n.e.

Ciekawostką jest Talmud – druga Tora. Ponieważ jak mówił Damian Amon Rączka Żydzi dostali od Boga Torę pisaną (Tora przyp.red.) i Torę ustną (talmud przyp.red.). Talmud jest komentarzem do biblijnej Tory, wyjaśniający zasady przestrzegania prawa zawartego w Torze. W związku z tym nie jest do komentarz do czytania, tylko do studiowania – wyjaśnił wiceprezes Stowarzyszenia Miłośników Fordonu. W judaizmie każdy rabin ma rację. Żydzi dostali od Boga Torę i interpretują ją na swój sposób. Każdy sposób jest więc prawidłowy.

Należy także wspomnieć, że Tora zaczyna się od drugiej litery alfabetu. Dlaczego? Żydzi tłumaczą to tak: Otóż kiedy Bóg stworzył anioły, te odradzały przede wszystkim stworzenia człowieka, chociaż i tak wiedziały, że Bóg go stworzy. Tłumaczyły to tym, że jako anioły są doskonałe, a człowiek na pewno będzie zły. Ale Bóg postanowił, że da ludziom wybór. Dał ludziom Torę. Litera B jest pierwszą litera Tory, od słów Błogosławiony jesteś Panie. Hebrajskie ‘’bracha’’ oznacza błogosławieństwo.